QORAXONIYLAR DAVLATI PARCHALANISHINING BUXORO HAYOTIGA TA’SIRI

Abstract

Ushbu ilmiy tadqiqotda Qoraxoniylar davlatining XI–XII asrlarda yuz bergan siyosiy parokandaligi va uning Buxoro shahrining siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy hamda madaniy hayotiga ko‘rsatgan ko‘p qirrali ta’sirlari chuqur o‘rganiladi. Somoniylar davlatining qulashidan so‘ng Buxoro Qoraxoniylar tasarrufiga o‘tgan bo‘lsa-da, XI asr o‘rtalaridan boshlab sulola ichidagi raqobat, uluslar o‘rtasida bo‘linish va tashqi kuchlar – Saljuqiylar hamda Qoraxitoylar bosimi tufayli davlatning siyosiy barqarorligi sustlashdi. Ushbu jarayonlarning Buxoroda soliq tizimi izdan chiqishi, irrigatsiya inshootlarining qarovsizlikka uchrashi, shahar iqtisodiyotining zaiflashuvi, karvon yo‘llaridagi xavfsizlikning pasayishi, diniy va ilmiy markazlar faoliyatining cheklanishi kabi oqibatlari ilmiy manbalar asosida tahlil qilingan. Shuningdek, Qoraxoniylar davridagi etnik demografik o‘zgarishlar va ularning Buxoro ijtimoiy tuzilmasiga ta’siri ham o‘rganilgan. Tadqiqot Qoraxoniylar parokandaligining Buxoro tarixidagi davriy o‘zgarishlarga qanday zamin yaratganini ko‘rsatib, XIII asr boshlaridagi Xorazmshohlar hukmronligi ostiga o‘tish bilan tugagan siyosiy jarayonlarni yoritadi.