RAQAMLI XIZMATLARNING IQTISODIY SAMARADORLIGI: MOBIL TO‘LOV TIZIMLARI MISOLIDA
Keywords:
raqamli xizmatlar, mobil to‘lovlar, iqtisodiy samaradorlik, tranzaksiya xarajatlari, rasmiy aylanma, soliq tushumlari, Payme, Click, raqamli iqtisodiyot.Abstract
O‘zbekiston raqamli iqtisodiyot sari faol yo‘l olayotgan bir vaqtda, mobil to‘lov tizimlari — xususan Payme, Click, Apelsin va UzumPay — aholining moliyaviy xatti-harakatlarini tubdan o‘zgartirmoqda. Ushbu tadqiqotda raqamli to‘lov xizmatlarining xizmatlar sektori va chakana savdo tizimidagi iqtisodiy samaradorligi, shu jumladan tranzaksiya tejamkorligi, operatsion xarajatlar, va soliq tushumlariga ta’siri o‘rganiladi. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, 2024-yilda mobil to‘lovlar orqali amalga oshirilgan tranzaksiyalar hajmi 123,4 trln so‘mdan oshgan bo‘lib, bu naqd pul aylanmasining qisqarishiga va rasmiy aylanma kengayishiga olib keldi. Mobil to‘lovlar vaqt tejalishi, hujjatsiz to‘lov xavflarining kamayishi va soliqqa tortish imkoniyatining oshishi nuqtai nazaridan iqtisodiy samaradorlikni sezilarli darajada kuchaytirayotgani aniqlangan. Tadqiqot natijalari asosida davlat siyosatini qo‘llab-quvvatlovchi tavsiyalar ishlab chiqildi.
References
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki. 2024-yil 1-iyul statistik axboroti. www.cbu.uz
Jahon banki (World Bank). Digital Financial Inclusion Report, 2023.
OECD. “Digitalisation and Economic Productivity in Financial Services”, 2022.
Statistika agentligi. Iqtisodiy faollik va raqamli to‘lovlar monitoringi. 2023–2024.
Apelsin va Payme kompaniyalari yillik ochiq hisobotlari. 2023.
UNCTAD. “FinTech for Development”, 2021.
Islomov Z. (2023). “Mobil to‘lov tizimlarining iqtisodiy samaradorligi”. TDIU Ilmiy axborotnomasi.
IT Park O‘zbekiston. Raqamli xizmatlar ekotizimi tahlili. 2024.
Click.uz va UzumPay rasmiy blog va tahliliy sahifalari. 2024.
Moliya vazirligi (2024). Raqamli to‘lovlarning soliqqa ta’siri bo‘yicha tahliliy hisobot.
Downloads
Published
Versions
- 2025-08-08 (2)
- 2025-08-01 (1)